عملیات
وضعیت مکانیزاسیون کشاورزی در ایران
محدوديت منابع در بخش کشاورزی اهميت انتخاب فناوری هاي مناسب جهـت اسـتفاده كامل و بهينه از منابع كمياب و گران را در توليد مواد غـذايی فـراوان و ارزان نشان مـيدهـد.
فناوری هاي مكانيكي با غلبه بر محدوديت هاي فني و اقليمي از يك سو و محـدوديت هاي زمـانی از
سوي ديگر، امكان افزايش سطح زير كشت و توليد بخـش کشاورزی را ميسـر كـردهانـد.
در حقيقت، فناوري های مكانيكي امكان كاربردی شـدن دسـتاوردهای تحقيقـاتي را در شـاخه هـاي
مختلف كشاورزي فراهم ساخته اند.
در نتيجه، مكانيزاسيون كشاورزی از يـك انتخـاب و يـك جايگزيني ساده ماشين به جاي نيروي كار به ضرورتی جهت افزايش بهره وري استفاده از ساير نهاده ها تبديل شده است.
در ايران از چندين دهه گذشته ماشـين آلات كشـاورزي وارد مراحـل مختلـف عرصـه
توليد شده و جز لاينفك ساختار كشاورزي گرديده اسـت. ولـيكن در سـال هاي گذشـته تـأمين
ماشين آلات كشاورزي با مشـكلات و فـراز و نشـيب هـاي بسـياري همچـون عرضـه نامتناسـب
ماشين آلات كشاورزی با نياز بخش كشاورزی و آثار منفي اين مسئله بر پيكره بخش رو بـه رو
بوده است.
اين مشكل نه تنها باعث ت حقق نيـافتن برنامـه هـاي مكانيزاسـيون بخـش كشاورزی
شده، بلكه در بسياري مواقع حتي جوابگوي ميزان استهلاك ماشين آلات نيز نبـوده اسـت .
آمريكا نشان دهنده بالا بودن هزينه تعميـرات و نگهـداري در ايـران اسـت. از دلايـل عمـده ايـن
وضعيت، بالا بودن عمر ماشين ها، وضـعيت نامناسـب خـدمات پـس از فـروش شـامل سـرويس،
گارانتي و خدمات تعمير گـاهي، كمبـود و گرانـي قطعـات يـدكي، كيفيـت نـامطلوب قطعـات
مورداستفاده و پايين بودن كيفيت تعميرات است .
بنابراين استفاده از ماشين هاي فرسوده هزينه عمليات زراعي و ضريب لَنگي ماشين را ميافزايد ضمن اينكه ضريب اعتماد بـه كاركرد صحيح ماشين را مي كاهد.
واضح است كه حاصل وضعيت فـوق انجـام نشـدن بموقـع عمليـات كاشـت، داشـت و
برداشت، كاهش كيفيت عمليات زراعي، افزايش ضـايعات نهـاده و محصـول، افـزايش هزينـه
عمليات زراعي و افزايش يارانه سوخت است.
بنابراين، تحقق نيافتن برنامه هاي مكانيزاسـيون درخصـوص تـأمين نيـروي محركـه لازم
علاوه بر اينكه سبب ميشود بسياري از عمليات كشاورزي در زمان نامناسب و با كيفيـت نـازل
انجام پذيرد افـزايش هزينـه هـاي زراعـي، افـزايش ضـايعات و كـاهش عملكـرد را نيـزدر پـي
خواهد داشت.
شناخت و پـذيرش فنـاوري توسـط كشـاورزان و الزامـات اقتصـادي باعث رايـج شـدن
كاربرد انواع ماشين هاي كاشت، داشت و برداشـت در اقصي نقـاط كشـور و در نتيجـه، افـزايش
درجه مكانيزاسيون در مراحل مختلف توليد شده است.
به عنوان مثال، دربرنامه هـاي پنج سـاله دوم و سوم به رغم تأمين نشدن منـابع مولـد نيـرو، درجـات مكانيزاسـيون در عمليـات مختلف برخي محصولات افزايش يافته است .
به عنوان مثال، درجه مكانيزاسيون در مرحله بذر كاري در كشت گندم آبي از حدود 10 درصد در سـال 1373
به 27 درصد در سال 1383 افزايش يافته اسـت.
در همـين مـدت درجـه مكانيزاسـيون برداشـت سيب زميني نيزاز 7 درصد به 70 درصد رسيده است.
