معرفی ورق آهن و انواع آن
معرفی ورق آهن و انواع آن
ورق آهن در واقع از جنس فولاد است یعنی نوعی آلیاژ با فلز پایه آهن به همراه مقداری کربن و عناصر دیگر است. این محصول کاربردهای فراوانی در صنعت دارد و انواع آن در بازار ایران در ابعاد و ضخامت‌های مختلف در دسترس هستند. عموما این نوع ورق‌ها به دو روش نورد سرد و گرم شکل داده میشوند. البته نکته قابل‌توجه در این مورد، تشخیص نوع ورق نورد سرد و گرم است که کار راحتی نیست.
یکی از رایج‌ترین اصطلاحاتی که در صنعت فولاد استفاده میشود نیز اصطلاح فلز نسوز است که به مجموعه‌ای از ورق‌ها و عناصر فلزی گفته میشود که نقطه ذوب آن‌ها بسیار بالا است.
روش‌های شکل‌دهی به انواع ورق آهن
شکل‌دهی یکی از مهمترین مراحل تولید انواع ورق آهن است. در شکل‌دهی، ورق تخت فولادی به شکل مورد نظر تبدیل میشود؛ بدون اینکه ورق دچار شکستگی شده یا در بخش‌هایی نازک شود. به‌طورکلی، محصولات فلزی عموما طی فرآیندهایی از قبیل خم‌کاری، نورد، رول فرمینگ ساخته میشوند.
روش خم‌کاری
شکل‌دهی به انواع ورق آهن در صنعت قطعه‌سازی دارای اهمیت قابل‌توجهی است. خم‌کاری یکی از رایج‌ترین روش‌های شکل‌دهی به ورقهای آهن است. از جمله محصولات تولیدشده به روش خم‌کاری میتوان به ناودانی و نبشی پرسی اشاره کرد.
کاربرد ورق چیست
به طور کلی از ورق فولادی میتوان هم در ساختمان‌سازی استفاده کرد و هم در صنایع مختلف مانند نفت و گاز کاربرد دارد. به عنوان مثال یکی از کاربردهای متداول ورق فولادی، صنعت خودروسازی است. برای ساخت خودرو از ورقهای فولادی استفاده میشود. نوع ورقی که در این صنعت مورد استفاده قرار میگیرد ورق سیاه است. از ورق های فلزی در نمای ساختمان، صنایع کشتی‌سازی و… استفاده می شود. یکی دیگر از کاربردهای این محصولات، استفاده در ساخت برخی از لوازم خانگی مانند ماشین لباسشویی، بدنه‌ی یخچال، آبگرمکن، اجاق گاز و … است.اگر بخواهیم نگاهی جزئی‌تر به کاربردهای ورق فلزی داشته باشیم باید بگوییم به موارد زیر اشاره کنیم:
- ورق سیاه در بدنه‌ی خودرو، کف خودرو، پروفیل و تولید انواع لوله کاربرد دارد.
- در حالی که ورق روغنی به خاطر صیقلی بودن سطح آن، در بازا با این نام شناخته میشود و معمولا در صنعت کشتی سازی و تولید لوله‌های نفت و گاز کاربرد دارد.
- ورق گالوانیزه نوعی از ورقهای فولادی است که در برابر خوردگی، محیط های اسیدی و همچنین محیط های مرطوب قابل استفاده است.
- ورقهای آلیاژی هم نوع دیگری از ورقهای فولادی هستند که در انواع مختلفی تولید میشوند. ما انواع ورق آلیاژی برنج، برنز، با عناصر گران قیمت و … را در بازار فولاد مشاهده می کنیم. از این نوع ورق معمولا در صنعت هواپیماسازی و یا حتی ساخت کشتی استفاده‌های زیادی میشود.
انواع ورق آهن
از انواع ورق آهن میتوان به ورق گالوانیزه، ورق رنگی، ورق روغنی و ورق رنگی شیروانی اشاره کرد که در ادامه با آن ها آشنا میشوید.
ورق گالوانیزه
ورق گالوانیزه یکی از محبوب ترین انواع ورق موجود در بازار است. پوششی که روی ورق قرار میگیرد باعث میشود تا از زنگ زدگی و فرسایش ورق آهنی جلوگیری شود.
ورق گالوانیزه به طور عمده و فراوان به صورت رنگی و ورق شیروانی رنگی تولید میشود. این محصول در رنگ‌ها و ابعاد مختلفی تولید شده و به عرضه می رسد. ورق گالوانیزه در موارد بسیاری از جمله تولید کانال های کولر، شیروانی لوله های آب و جاهایی که امکان ارتباط با آب و خوردگی وجود دارد، مورد استفاده قرار می گیرد.
ورق سیاه
در بین انواع ورق های فولادی، ورق سیاه یکی از پرکاربرد‌ترین محصولات به شمار می‌آید. لازم به ذکر است نام ورق سیاه فقط یک اصطلاح در بازار فولاد کشور است و خبری از رنگ سیاه بر روی این ورق نیست و چون این ورق براق و صیقلی نیست و به اصطلاح آن را ورق سیاه می‌نامند.
ورق فلزی سیاه با استفاده از روش نورد گرم تولید میشود، به این صورت که شمش فولادی تا دمایی قبل از ذوب حرارت می‌دهند تا خمیری شود، در گام بعد وارد مراحل نورد شده و آرام‌آرام پهن و مسطح می‌گردد به صورتی که تبدیل به یک مکعب مستطیل با طول زیاد گردد، در طی این فرایند به دلیل حرارت بالای شمش مسیر انجام فرایند با آب خنک میشود و پس از انجام هر مرحله نورد دوباره محصول خروجی هر مرحله وارد کوره می‌گردد تا به دمای مناسب برسد. در هر مرحله فاصله غلتک‌ها کمتر شده تا جایی که در مرحله آخر فاصله غلتک‌ها به اندازه ضخامت ورق می‌رسد. کارخانه‌هایی مانند کارخانه فولاد مبارکه، فولاد کاویان، اکسین اهواز و فولاد سبا در زمینه تولید این محصول فعالیت می‌کنند.
ورق روغنی
همانند ورق سیاه، نام ورق روغنی هم ربطی به چرب بودن سطح این نوع ورق ندارد بلکه به خاطر صیقلی و براق بودن سطح این نوع ورق در بازار به اصطلاح به آن روغنی گفته میشود. فرآیند تولید ورقهای روغنی به روش نورد سرد انجام میشود و به همنی دلیل این محصول از سطحی براق برخوردار است. هدف از تولید این نوع ورق دستیابی به کیفیت سطحی بالا و تهیه ورق‌هایی با ضخامت‌های پایین‌تر است.
ورق اسید شویی
یکی دیگر از انواع ورق ، ورق اسیدشویی است. پس از تولید ورق در فرایند نورد گرم، به دلیل حرارت بالای ورق و پاشش مداوم آب بر روی سطح آن برای خنک کاری در فرایند نورد، روی سطح ورق اکسید آهن تشکیل می‌گردد. حال به‌منظور حذف پوسته‌های اکسید شده بر روی سطح ورق فرایند اسید شویی بر روی آن انجام میگیرد.
فرایند اسید شویی به این صورت است که ورق در دستگاه مربوطه قرار گرفته و وارد خط اسید شویی می‌گردد. در خط اسید شویی ورق از مخزن اسید (که معمولاً اسیدکلریدریک است) عبور می‌کند و پس از طی شدن فرایند در انتها مجدداً به‌صورت کلاف جمع می‌گردد.
ورق رنگی
این محصول یکی دیگر از انواع ورق فولادی است. ورق رنگی در واقع ورق گالوانیزه‌ای است که با یک پوشش رنگی الکترواستاتیک پوشانده شده. ورقهای رنگی فولادی با 15 تنوع رنگی تولید و به بازار عرضه میشوند و معمولاً در تولید سقف سوله، آلاچیق و شیروانی‌ها، تولید لوازم‌خانگی و اداری، ساخت تجهیزات سرمایشی و گرمایشی و بسیاری موارد دیگر کاربرد دارد.
ورق آجدار
ورق آجدار به‌نوعی ورق فولادی اطلاق میشود که بر روی سطح آن با ترتیب و نظم مشخصی برجستگی‌هایی هندسی وجود دارد. از آنجایی که ورقهای فولادی به‌طور معمول صاف و مسطح هستند، امکان حرکت کردن یا قرار دادن سایر اجسام بر روی آن‌ها وجود ندارد و هر جسمی بر روی آن‌ها به سادگی لیز می‌خورد، به همین منظور و با هدف فراهم کردن امکان حرکت بر روی سطوح فولادی ورقهای آجدار تولید میشوند.
ورقهای آجدار را میتوان از ورقهای سیاه و ورقهای روغنی (با توجه به محل استفاده) تهیه نمود. یکی از روش‌های تولید ورق آجدار بدین صورت است که پس از تکمیل فرایند ورق را وارد دستگاه آج زنی می‌کنند، دستگاه آجزنی دارای غلتکی با اشکال مشخص و استاندارد است که با عبور ورق از بین این غلتک‌ها برآمدگی‌های موردنظر درون ورق ایجاد می‌گردند.
ورق آلیاژی
ورق آلیاژی یکی دیگر از ورقهای مورد استفاده در صنایع مختلف است. آلیاژ به معنای “ترکیب کردن” است؛ زمانی‌که شما چند فلز یا عنصر را با یکدیگر ترکیب کنید و یک محصول تولید کنید که از چند ماده اولیه مقداری در آن است، یک محصول آلیاژی تولید کرده‌اید. ورقهای آلیاژی هم به همین شکل هستند. ورقهای آلیاژی با عناصر مختلفی ترکیب میشوند و در اشکال گوناگونی، به بازار فولاد عرضه میشوند.
ورق استیل
ورق استیل نوعی از ورقهای فولادی است که به دلیل آلیاژ به کاررفته در آن، دارای خواص مکانیکی است. این نوع ورق، خاصیت‌های متفاوتی مانند، ضدزنگ، قابل بازیافت و بالا بودن سختی و استحکام دارد. عناصر مختلفی در ورق استیل وجود دارد که درصد استفاده از آن‌ها در این ورق، متفاوت است.
ورق استنلس استیل
ورق استنلس استیل یکی دیگر از انواع ورقهای فولادی است که پایه آن آهن و تنها کمتر از دو درصد آن از کربن تشکیل شده است. در این ورق، آلیاژهای مختلفی وجود دارد و هر چقدر که میزان کربن در آلیاژهای این ورق زیادتر شود، به همان اندازه مقاومت و سختی آن هم افزایش پیدا می‌کند.
ورق آلومینیوم
ورق آلومینیوم به عنوان یکی از انواع ورق و همچنین پرمصرف‌ترین ورقهای فولادی، دارای مقاومت و وزن کمی است. این ورق، انواع مختلفی دارد و در موارد مختلفی قابل استفاده است. این نوع ورق، توسط فرآیند نورد گرم تولید میشود. روش تولید ورق آلومینیوم به این صورت است که ابتدا شمش آلومینیوم در دماهای بالا گرم میشود و بعد از آن، از میان غلتک‌ها عبور داده میشود و در نتیجه، ضخامت ورق آلومینیوم کاهش پیدا می‌کند. در مرحله آخر، محصول تولید شده به شکل ورق یا رول پیچیده شده در می‌آید.
ورق ضد سایش
به همان اندازه که میزان کربن در ورق آلیاژی بیشتر باشد، استحکام و خواص ضد سایش آن بیشتر میشود. در ساخت ورق ضد سایش، از روش نورد استفاده میشود. ورقهای ضد سایش انواع مختلفی دارند. از این ورق در معادن سنگ و در زمینه‌هایی مانند نوار نقاله، حمل مواد و ساخت و ساز استفاده میشود. به طور کلی میتوان گفت که ورق ضد سایش، یک ورق آلیاژی با کربن بالاست که وجود همین کربن باعث افزایش مقاومت و سختی آن شده است.
ورق پانچ
ورق پانچ، نوعی از انواع ورق است که روی سطح خارجی خود، دارای حفره‌هایی است. این ورق ها معمولا یا به صورت دستی و یا با دستگاه‌های CNC پانچ میشوند؛ نکته اینجاست که ورق پانچ از ورقهای فلزی معمولی تولید میشود و در مراحل پس از نورد، حفره‌گذاری میشود.
ورق قلع‌اندود
ورق قلع اندود به عنوان ورق تین پلیت شناخته میشود و از انواع ورق های فولادی است. ورق قلع اندود، از نظر شکل ظاهری شبیه به ورق گالوانیزه است اما ورق گالوانیزه با پوشش روی تولید میشود، این در حالی است که ورق قلع‌اندود با پوشش قلع تولید و روانه بازار میشود. قابلیت‌های چکش‌خواری، جوش‌پذیری و خم‌کاری از مهمترین ویژگی های ورق قلع اندود است. غیر از این موارد، سطحی صاف و یکنواخت، قابلیت رنگ کاری مطلوب و همچنین پیشگیری از فرسایش زودهنگام از دیگر ویژگی‌های این ورق است.
ورق شادولاین
ورق شادولاین در اصل ورق های رنگی هستند که برای پوشش سقف شیروانی مورد استفاده قرار می‌گیرند. ورق های شادولاین ویژگی‌های خاصی دارند که از مهمترین آن‌ها میتوان به رنگی بودن، موج دار بودن و همچنین روی اندود شدن اشاره کرد. این نوع ورق به این دلیل که به صورت موج دار است برای انتقال بهتر آب باران یا برف از روس سقف به زمین، کاربرد دارد.